Jessica Groenewegen Fotografie Zoetermeer fotoshoot Portret newborn baby en loveshoots

Keuzestress en perfectionisme: zo blijf je ze de baas

Ok, als jij vaak keuzestress hebt en/of perfectionist bent, dan sprak deze titel je vast aan.

Je bevindt je, net als ik, iets te vaak in het gezelschap van deze twee kwalen (zoals ik ze graag omschrijf) en je bent zoekende naar handvatten om ze de baas te blijven. Ik heb het idee dat enorm veel creatievelingen hier last van hebben, zo ook dus veel fotografen. 

Soms heb ik er zoveel last van dat het mij behoorlijk belemmert in mijn plezier in het ondernemen en dat is voor mij de druppel. Dus wanneer die druppel weer eens gevallen is begin ik een zoektocht om het ondernemen voor mijzelf gemakkelijker en leuker te maken want dat mogen keuzestress en perfectionisme niet van me afpakken. 

En ondanks dat ik er nog vaak genoeg last van heb, heb ik wel wat manieren gevonden om ze enigszins de baas te blijven. Ik ga deze zo met je doornemen maar we kijken eerst even naar wat deze twee begrippen inhouden: 

Keuzestress… sommigen vinden het maar overdreven en anderen kunnen er ECHT last van hebben. Het niet kunnen kiezen en blijven piekeren over de gevolgen die een eventuele keuze kan hebben is pittig… Want wat is dan de juiste keuze, waar doe ik goed aan? Daar blijf je maar over piekeren. 

Momenteel lees ik een aantal boeken waarin het gaat over keuzestress. Generatie Y (dat is de is de generatie grofweg geboren in de jaren 80 tot de zero’s – ook wel de mediageneratie) heeft er veelal last van. Alle verplichtingen, prikkels, mogelijkheden en kansen die deze eeuw ons twintigers en dertigers ons voorschotelt: het zijn vaak de eerste stappen richting een burn out die tegenwoordig steeds vaker voorkomt onder deze doelgroep.

En die tweede: perfectionist zijn. Een prachtige eigenschap zou je denken, toch? Iemand die het niet is, zou misschien zeggen dat een perfectionist zijn spullen op orde heeft en een project tot in de puntjes perfect zal opleveren. Dat het iemand is om fijn mee te werken en je weet dat het resultaat altijd perfect is. Toch? … hmmm niet helemaal… 

Ik ben er dus zeker eentje en hier komt mijn omschrijving van een perfectionist: perfectionistisch zijn betekent voor mij altijd blijven streven naar die 10, en eigenlijk zelfs een 11 of 12. Niet eerder willen opgeven dan wanneer je zeker weet dat die 10 haalbaar is. Bij elke stap twijfelen of dit wel de juiste is. Vervolgens op onderzoek uitgaan om te achterhalen of dit de juiste stap is. 

Het betekent tot in den treuren in de details duiken die alleen voor jou zichtbaar zijn. Alle daarin gestoken tijd die levert helaas amper wat op omdat het niemand opvalt. Het betekent projecten uitstellen omdat je denkt dat je er niet klaar voor bent. Het niet afronden of opleveren omdat het nooit goed genoeg is en er dan ook geen energie uit kunnen halen. Maar er wel ontzettend veel energie in stoppen waardoor je constant meer energie geeft dan dat je terugkrijgt…. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Klinkt ook als een prima recept voor een burn out, toch?

Goed. Nu we die helder hebben is het tijd om te kijken naar manieren om je te helpen kiezen en om iets minder perfectionistisch te zijn. Ik begin met mijn tips voor keuzestress. Deze tips zijn vooral handig om het ‘alles-tegelijkertijd-willen-aanpakken’ te tackelen maar kun je ook op andere gebieden toepassen:


1) Maak alle keuzes inzichtelijk 

Wanneer ik keuzestress ervaar is het in mijn hoofd altijd een zooitje. Binnen in mijn hoofd gaat het van links naar rechts en ik word er letterlijk moe van als ik keuzestress heb. Logisch dus ook dat in mijn geval het gaat helpen als ik alles wat in mijn hoofd vecht om aandacht inzichtelijk maak. Dat doe ik door alles op te schrijven. Dit kan in een word bestandje zijn, in een notitie-app op je mobiel, een prikbord met post-its. Zoek iets dat bij je past. Op die manier kan ik mijn hoofd wat meer rust geven en het letterlijk sneller loslaten omdat ik weet dat ik het niet hoef te onthouden en ik alles ergens genoteerd heb. 

2) Luister naar je gevoel en begin met strepen

Je gevoel zegt een hoop… zelfs een heleboel. Je gevoel zegt je wat je heel graag zou willen, maar je hoofd houdt je dan vaak tegen met alle redenen die er maar te verzinnen zijn… Ik probeer echt steeds vaker naar mijn gevoel te luisteren omdat aan het einde dat altijd de beste keuze bleek wanneer mijn hoofd me toch om had gepraat om voor iets anders te kiezen. Neem dus even de tijd en luister even heel goed naar wat je gevoel zegt wanneer je elke keuze langsgaat. Noteer desnoods wat je voelt zodat je het nog helderder krijgt.

3) Wat levert het meeste op

Soms wil je graag kiezen maar zijn er omstandigheden die je niet kunt negeren en effect hebben op je uiteindelijke keuze. Stel je ervaart stress door te veel werk op het moment maar je wil graag wel weer plan a, b en c gaan oppakken. Dan is het niet de vraag met welk plan je eerst gaat beginnen maar dan is het beter om voor iets anders te kiezen, namelijk rust pakken, hoe moeilijk dat ook is. Een ander voorbeeld: je hebt te weinig inkomen en moet zo snel mogelijk aan geld zien te komen. Laat bijvoorbeeld educatie en investeringen even voor wat het is en kies voor actie die je zo snel mogelijk wat oplevert. 

4) Wat zou iemand anders kiezen

We hebben vaak genoeg onze eigen oogkleppen op. Tunnelvisie noemen we dat. Je hebt bewust of onbewust een bepaalde weg in gedachte met een doel en je bent als het ware blind voor uitstapjes naar links of recht. Het kan nooit kwaad om inzichten te verzamelen bij anderen. Vraag eens iemand wat hij/zij zou doen in jouw situatie. Probeer wel goed te luisteren en de redenen van die keuze te achterhalen. Het kan je echt nieuwe informatie geven die je kunt meenemen in je eigen keuze.

5) Wat zijn de pros en cons

Simpel een rijtje maken met alle voor- en nadelen van elke keuze is natuurlijk ook een optie. het maakt een keuze maken gemakkelijker wanneer je duidelijk voor je ziet wat je aan een keuze kunt hebben of wat het nadelige ervan kan zijn. Het vergelijken van alle keuzes wordt dan ook een stuk makkelijker. 

Nu: Wat betreft perfectionisme…  ik heb geleerd dat je jezelf moet leren bewust te worden van het feit dat je in de valkuil wil stappen. Ik weet en accepteer inmiddels van mijzelf dat ik alles, maar dan ook alles, bewust of onbewust, zo goed mogelijk wil doen als dat maar kan. 

Voorbeeld: mijn zoon was vorige week jarig. Die moet dus uitdelen op school. Ik wil dan een ontzettend leuke, unieke en mooie traktatie meegeven… Maar ja, ik kom er weer een week van te voren achter dat het alweer zover is. Ik zou normaal als alle kids slapen en ik eigenlijk ook mijn bed moet induiken het web afspeuren voor een leuk idee, dan op een onmogelijke manier in een paar dagen aan de benodigde spullen komen, alles nog inpakken en aan het einde van de week met wallen tot mijn knieen de traktaties meegeven naar school… Dat heb ik vaak genoeg gedaan dus ik ben dat wel afgeleerd. Dit jaar speurde ik het web af, maar nu naar een bedrijf dat kant en klare traktaties kon leveren op korte termijn. Voor een nog prima bedrag had ik met een paar klikken een prima traktatie gevonden en twee dagen later lag alles op tafel. Wat ik hier toepaste is de steeds vaker gehoorde quote/zin of hoe je het maar wil noemen: DONE IS BETTER THAN PERFECT. De prijs die je betaalt om iets perfect te doen is vaak gewoon veels te hoog. Die kids zijn al super blij met hetgeen dat ik nu voor ze heb gevonden en nog beter: ze hadden het verschil met wat ik in eerste instantie zou hebben als ik voor het perfecte was gegaan, niet eens gezien 😛

Zo is het precies ook voor perfectionisme binnen je werk. Besef dat kunnen doorstrepen veel meer oplevert dan het maar steeds opschuiven van het doorstrepen van je lijst omdat je nog even verder wilt gaan tot het perfect is. Ga na wat het minimum is dat er gedaan moet worden of opgeleverd moet worden en ga daarvoor. Natuurlijk moet je geen slechte dingen opleveren maar je weet zelf vast dondersgoed waar die grens ligt. 

Neem de tijd en relativeer
Heb je te maken met een deadline of bepaalde drukte waardoor je voorziet niet alles te kunnen doen? Neem dan even door welke taak nu echt nodig is om gedaan te hebben. en heb je dingen die eventueel opgeschoven of later opgepakt kunnen worden? Zit je eenmaal midden in de uitvoering, probeer dan echt regelmatig afstand te nemen en te relativeren. 

Neem de tijd om jezelf af te vragen in hoeverre je nu de perfectionist aan het uithangen bent (en weer streeft naar die 11 of 12). Neem dus afstand en de tijd om je werk te beoordelen. Wanneer je eenmaal vol gas in je werk duikt wordt het lastig om je perfectionistische trekjes de baas te blijven.

Een laatste tip: wat zeker nog helpt is iemand inschakelen die je helpt kiezen en terugfluit als je weer te diep ergens induikt. Een businesscoach maar ook je partner kan hier een grote rol in spelen. Betrek ze in deze struggles en kom er samen sterker uit 🙂

Dat waren mijn tips om keuzestress en perfectionisme de baas te blijven. Wat ik tot slot ook heb geleerd is dat het wel bij me hoort en dat ik niet kan verwachten dat het 100% weg zal gaan. Het accepteren dat je er last van hebt is stap 1, vervolgens kun je er mee leren omgaan. Heb er vrede mee, maar blijf ze wel de baas.